Nowe obowiązki dla branży opakowaniowej – rozporządzenie PPWR
19 grudnia 2024 r. weszło w życie rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, zmiany rozporządzenia (UE) 2019/1020 i dyrektywy (UE) 2019/904 oraz uchylenia dyrektywy 94/62/WE (zwane również jako rozporządzenie PPWR, od ang. Packaging and Packaging Waste Regulation).
Dlaczego zmiany?
Na przestrzeni ostatnich lat zwiększyła się masa wytwarzanych odpadów opakowaniowych w przeliczeniu na mieszkańca Unii Europejskiej. Pomiędzy 2010 r. a 2021 r. wzrost ten wyniósł 34,69 kg[1]. Wedle danych Eurostatu mieszkaniec Unii Europejskiej wytwarza rocznie około 188 kg odpadów opakowaniowych[2]. Dane te w połączeniu z dalszymi analizami skłoniły Komisję Europejską do zdiagnozowania trzech głównych problemów w obszarze opakowań i odpadów opakowaniowych:
- Wzrost wytwarzania odpadów opakowaniowych (spowodowany również zmianami nawyków konsumenckich; e-handel, jedzenie na wynos).
- Istnienie barier utrudniających recykling i ponowne użycie opakowań (m.in. opakowania utrudniające/uniemożliwiające recykling, zanieczyszczenie krzyżowe kompostowalnych strumieni odpadów, stosowanie mało konkretnych etykiet, utrudniających sortowanie śmieci).
- Niska jakość recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych i niski poziom wykorzystywania surowców wtórnych (spowodowany m.in. brakami regulacji, które ograniczają rentowność recyklingu).
W konsekwencji prawodawca uznał, iż stosowanie dotychczasowych regulacji, wynikających z dyrektywy 94/62/WE w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, nie pozwoli na rozwiązanie wyżej wymienionych problemów.
Jakie zmiany?
Zgodnie z rozporządzeniem PPWR każde państwo członkowskie będzie zobowiązane zredukować ilość wytwarzanych odpadów opakowaniowych o 5% – do 2030 r., o 10% – do 2035 r. i o 15% – do 2040 r. w stosunku do ilości odpadów wytworzonych w roku 2019[3].
Wprowadzane zmiany można roboczo podzielić na dwie grupy: regulacje mające na celu zmniejszenie wytwarzania odpadów oraz regulacje mające na celu ograniczenie lub zniesienie barier dla recyklingu.
-
Zmniejszenie wytwarzania
PPWR przewiduje, że wytwórca lub importer zobowiązany będzie zapewnić, by wprowadzane do obrotu opakowanie było zaprojektowane w taki sposób, aby jego masa i objętość były ograniczone do minimum, niezbędnego do zapewnienia jego funkcjonalności. Oznacza to, że opakowanie będzie musiało spełniać kryteria wydajności, przy której ocenie uwzględniane będą:
- ochrona produktu,
- proces wytwarzania,
- logistyka,
- funkcjonalność,
- wymogi informacyjne,
- higiena i bezpieczeństwo,
- zawartość materiałów pochodzących z recyklingu.
Wprost zakazane będzie stosowanie opakowań, które mają sprawiać wrażenie, iż objętość produktu jest większa niż w rzeczywistości, w tym opakowań mających podwójne ścianki, fałszywe dna i zbędne warstwy[4].
Prawodawca przewidział obowiązek ograniczania pustej przestrzeni w opakowaniach. Zgodnie z rozporządzeniem podmioty gospodarcze, które napełniają opakowanie, muszą zapewnić, że współczynnik pustej przestrzeni wynosił będzie maksymalnie 50%[5]. Wymóg dotyczył będzie opakowań zbiorczych, opakowań transportowych oraz opakowań dla handlu elektronicznego. Za pustą przestrzeń uznaje się przestrzeń wypełnioną ścinkami papieru, wypełniaczami powietrznymi, folią bąbelkową, wypełniaczami gąbkowymi, wypełniaczami piankowymi, wełną drzewną, chipsami polistyrenowymi lub styropianowymi bądź innymi materiałami wypełniającymi.
Rozporządzenie PPWR przewiduje wprost ograniczenia w zakresie stosowania określonych formatów opakowań. Zakazane będzie stosowanie:
- folii do grupowania produktów oraz folii termokurczliwej, wykorzystywanych w punktach sprzedaży do grupowania produktów sprzedawanych w butelkach, puszkach, metalowych pudełkach, słoiczkach, kubkach i paczkach, zaprojektowane jako opakowania udogadniające, pozwalające konsumentom dokonać zakupu więcej niż jednej sztuki produktu lub zachęcające ich do tego;
- siatek, torebek, tacek, pojemników, stosowanych jako opakowania jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych służące do przechowywania paczkowanych świeżych owoców i warzyw o wadze poniżej 1,5 kg[6];
- tacek, jednorazowych talerzy i kubków, toreb, pudełek, stosowanych w sektorze HoReCa, przeznaczonych do spożywania żywności na miejscu, jednorazowych pojemników na sosy, dżemy, zabielacze do kawy;
- opakowań jednorazowych kosmetyków, produktów higieny osobistej i artykułów toaletowych stosowanych w sektorze zakwaterowania;
- bardzo lekkich toreb na zakupy, wykonanych z tworzywa sztucznego[7].
PPWR obejmuje również regulacje mające na celu upowszechnienie systemów ponownego użycia i napełniania. Przykładowo dystrybutorzy końcowi o powierzchni sprzedaży przekraczającej 400 m2 zobowiązani będą do przeznaczenia 10% powierzchni sprzedaży na punkty ponownego napełniania zarówno produktów spożywczych, jak i niespożywczych[8].
Natomiast podmioty gospodarcze stosujące opakowania transportowe lub opakowania handlowe wykorzystywane do transportu produktów w obrębie Unii Europejskiej, w tym za pośrednictwem handlu elektronicznego, w postaci palet, składanych pudełek z tworzyw sztucznych, pudełek, tac, skrzyń z tworzyw sztucznych, dużych pojemników do przewozu luzem, kadzi, bębnów i kanistrów wszelkich rozmiarów i ze wszelkich materiałów, w tym formatów elastycznych lub opakowań paletowych lub taśm do stabilizacji i ochrony produktów umieszczanych na paletach podczas transportu, zobowiązani będą do zapewnienia, że co najmniej 40% takich opakowań stanowią opakowania wielokrotnego użytku w ramach systemu ponownego użycia[9].
Co do zasady rozporządzenie nakłada na państwa członkowskie obowiązki ustanowienia systemów kaucyjnych dla butelek jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego na napoje o pojemności do trzech litrów oraz pojemników metalowych jednorazowego użytku na napoje o pojemności do trzech litrów.
-
Ograniczenie lub zmniejszenie barier dla recyklingu
Zgodnie z rozporządzeniem od 1 stycznia 2030 r. opakowanie musi być zdatne do recyklingu. Co to oznacza?
Definicyjnie opakowaniem zdatnym do recyklingu jest opakowanie projektowane z myślą o recyklingu materiałów, umożliwiającym wykorzystanie powstałych surowców wtórnych, których jakość w porównaniu z materiałem oryginalnym jest wystarczająca, aby można je było wykorzystać w celu zastąpienia surowców pierwotnych.
W związku z powyższym planowane jest wprowadzenie klasyfikacji zdolności do recyklingu. Wedle niej od 2030 r. będzie zabronione stosowanie opakowań, których zdolność do recyklingu wynosić będzie mniej niż 70%, a od 2038 r. mniej niż 80%.
Dążąc do zwiększenia udziału materiałów pochodzących z recyklingu w produkcji opakowań, prawodawca przewidział obowiązek wykorzystania tzw. recyklatu w procesie produkcji opakowań sztucznych. W praktyce oznacza to, że każda wykonana z tworzywa sztucznego część opakowania wprowadzanego do obrotu będzie musiała zawierać minimalną zawartość procentową materiałów z recyklingu odzyskanych z odpadów pokonsumenckich. Te minimalne poziomy mają wynosić początkowo[10]:
- 30% w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi, wykonanych w znacznej mierze z PET (politereftalanu etylenu), z wyjątkiem butelek jednorazowego użytku na napoje;
- 10% w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi, wykonanych z materiałów z tworzyw sztucznych innych niż PET (politereftalan etylenu), z wyjątkiem butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje;
- 30% w przypadku butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje;
- 35% w przypadku innych opakowań z tworzyw sztucznych.
Kiedy zmiany?
Jakkolwiek rozporządzenie ma być stosowane po 18 miesiącach od daty wejścia w życie, to czas na dostosowanie do większości kluczowych zmian został wydłużony do 1 stycznia 2030 r.
Opracowanie: Krzysztof Buczak - Kancelaria Adwokacka Krzysztof Buczak
Źródło: